نوروز و مراسم آن یکی از زیباترین و مستحکم ترین نهادهای ملی بجا مانده از نیاکان ماست. سردی زمستان تمام می شود؛ طبیعت جان میگیرد؛ فضا نو میشود، زندگی جوش و خروش تازه ای پیدا میکند؛ خانه ها تمیز میشوند؛ مردمان شادی میکنند؛ دوستی ها قوت میگیرد؛ روحیه و امید جان تازه ای می یابد و افراد و نهادها برای سال جدید طرحی نو میاندیشند.
نوروز امسال ویژگی خاصی دارد و آن همزمانی اش با شروع قرن 15 هجری شمسی است. در قرن گذشته با تاسیس دانشگاه تهران در سال 1313 دانشگاه به معنای جدیدش در ایران متولد شد. دانشگاه ها طی قرن گذشته خدمات زیادی در جهت تحول و نوسازی جامعه ایران و ارتقاء استاندارد زندگی مردممان انجام دادند. نیروهای متخصصی که دانشگاه ها تربیت کردند زیرساخت های فیزیکی کشور مانند جاده ها و پل ها و ساختمان ها را ساختند، صنایع جدید را در کشور پایه گذاری نمودند، وضع بهداشت و درمان جامعه را بهبود بخشیدند، معلمان و دبیران را برای توسعه آموزش و پرورش تربیت کردند و حوزه حقوق و قضا را سامان دادند و ابزار دفاعی برای کشور تولید کردند. بدون وجود دانشگاه ها وضع ایران و مردم آن در دوران عقب مانده قاجار باقی میماند و مردم کشور از حضور دانش و فناوری در صحنه زندگی و بهبود شرایط خود محروم باقی می ماندند.
ولی آنچه دانشگاه ها در قرن گذشته انجام دادند با آنچه دانشگاه می تواند انجام دهد فاصله دارد. صنایع کشور هنوز به زایندگی و بالندگی درون زا نرسیده اند؛ فرهنگ جامعه مشکلات زیادی دارد؛ مدیریت جامعه کارآمد نیست و از استعدادهای انسانی و مادی جامعه استفاده بهینه انجام نمیشود؛ بیکاری، فقر، فاصله طبقاتی، ضعف اخلاقی و اختلاس و رشوه گیری بیداد میکند. مدیریت جامعه نتوانسته است زمینه بکار گیری نخبگانی را که دانشگاه ها تربیت میکنند فراهم سازد و هرساله بخصوص در دو سه دهه گذشته تعداد زیادی از نخبگان در رشته های ریاضیات و علوم، مهندسی و پزشکی از کشور مهاجرت میکنند. بسیاری از این کمبود ها ناشی از عدم رشد رشته های علوم انسانی و اجتماعی هم پای رشته های دیگر دانشگاهی بوده است. رشته های علوم انسانی و اجتماعی هستند که دانش مدرن اداره و مدیریت جوامع را ارائه میدهند. بدون مجهز شدن به آن دانش و کاربرد آن نمیتوان جوامع پیچیده امروزی را با کارآمدی اداره کرد. البته عدم رشد کافی علوم مزبور میتواند ناشی از شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم بر کشور بوده باشد که خود آن شرایط هم ناشی از عدم رشد همان رشته ها است.
چه زیباست که شروع سال جدید و قرن نو سرآغاز طرحریزی و تحول در رشته های علوم انسانی و اجتماعی در آموزش عالی باشد. آموزش عالی به طرحریزی احتیاج دارد که از طریق آن چرخه های ضعف در این رشته ها شکسته شود؛ شرایط جذب بهترین استعدادها به این رشته ها فراهم شود؛ این رشته ها با سرعت تقویت شوند؛ از بهترین دستاوردهای بشری در این رشته ها استفاده شود و با آموزش و پژوهش در این رشته ها متناسب با شرایط کشور آموزش عالی نقش کمرنگ خود را در ارتقاء کیفیت اداره جامعه ایفا نماید. آموزش عالی است که میتواند سطح دانش و فهم جامعه و مدیران آن را در حوزه های علوم اجتماعی که علوم اداره جامعه هستند ارتقاء دهد و تا با کاربرد آن از دستاوردهای دیگر آموزش عالی بهره بیشتری نصیب جامعه شود.
با امید به چنین طرحریزی، نوروز 1400 و سرآغاز قرن جدید شمسی را خدمت همه اعضای هیئت علمی، دانشجویان و کادر اداری در آموزش عالی تبریک عرض میکنم و برای همه انها و خانواده محترمشان آرزوی سلامتی و شادابی دارم.
علینقی مشایخیَ
